I
Voorbij geld: nieuwe vormen van waarde
Een rondetafelgesprek over goud, crypto, ruilsystemen en de rol van vertrouwen
Stammen Magazine wil meer zijn dan een toeschouwer van een wereld die snel aan het veranderen is.
We planten zaadjes, en daarnaast laten we ook alternatieven aan bod komen die een antwoord bieden op systemen die niet meer werken.
In dit artikel staat het thema ‘geld en waardesystemen’ centraal.
Hoewel het financiële systeem ons dagelijks leven stuurt, voelen velen intuïtief aan dat dit niet meer klopt of op zijn minst zwaar uit balans is.
Zoals Brecht Arnaert van Safe Capital het scherp stelde: ‘Als je melk blijft verdunnen met water, blijft er op het einde geen melk meer over.’ Dat is wat er vandaag met geld gebeurt: door het eindeloos bij te drukken, verliest het zijn waarde. Waar geld vroeger een gouden tegenwaarde had (denk: Fort Knox), berust het nu op vertrouwen. Of is het eerder een luchtspiegeling?
Tegelijk is er een groeiende groep mensen die niet langer wacht tot de oude systemen instorten, maar nu al experimenteert met nieuwe vormen van waardecreatie, uitwisseling en vertrouwen. Vaak zijn het zij die geconfronteerd werden met de limieten van het klassieke systeem of het simpelweg niet meer willen dienen.
Voor dit hoofdartikel gingen we in gesprek met mensen die alternatieve paden bewandelen:
Voor dit hoofdartikel gingen we in gesprek met mensen die alternatieve paden bewandelen:
- Ivan Van den Bosch
Ivans interesse in het financiële systeem ontstond in 2014. Sindsdien zet hij zich in voor alternatieven via United People Foundation en B of Joy Coöperatie, met projecten rond rentevrije economie, de URA en IBAN-betaalrekeningen. Professioneel werkt hij op het snijvlak van klantcontact en IT, tegenwoordig als consultant.
- Johnny Verkuringen
Johnny is CEO van de Europese Goudstandaard, gespecialiseerd in aankoop, verkoop en veilige opslag van fysiek goud en zilver. Met 30 jaar ervaring helpt hij particulieren en bedrijven hun vermogen te beschermen, met nadruk op transparantie, eigenaarschap en levering zonder banktussenkomst. (foto) - Geert De Vleesschouwer, ervaringsdeskundige in crypto en complementaire waarde
- En van binnenuit: Ivar Hermans, betrokken bij Stammen en onderzoeker van geld als moreel systeem
- Stammen Magazine oprichtster Marleen De Braekeleer en Ron Haenen, medecreator
Het werd opnieuw een rondetafelgesprek, zoals we er ook al hadden in onze vorige edities: eerlijk, gelaagd, confronterend én hoopvol, geen blauwdruk, wel een kompas.
Ook thema’s als vrouwen en geld, innerlijke waarde, gemeenschapszin en de astrologische tijdgeest kwamen spontaan naar boven.
Want wie de toekomst van geld wil begrijpen, kan niet anders dan kijken naar wat écht waardevol is.
- De onzichtbare matrix – Geld als systeem van macht en afhankelijkheid
‘Hoe wordt geld eigenlijk gemaakt?’
Die ogenschijnlijk simpele vraag stelde Ivan ooit aan een bankdirecteur. Het antwoord - ‘dat is heel complex’ - was ontwijkend, maar veelzeggend. Het zette hem op een pad van onderzoek en ontwaken. Want waarom blijft iets zó bepalends zó vaag?
Informatie
Wie durft kijken onder de motorkap van het financiële systeem, ontdekt iets wat nauwelijks nog met menselijke maat of echte waarde te maken heeft.
Geld wordt niet meer ‘verdiend’, ‘gedekt’ of ‘gespaard’. Het wordt uit het niets gecreëerd door commerciële banken, op het moment dat iemand een lening aangaat tegen rente. Die rente bestaat niet op voorhand, en moet dus elders opnieuw gecreëerd worden met meer schuld.
Volgens Johnny is dat geen fout in het systeem, maar het systeem zélf. ‘Wereldwijd bedraagt de uitstaande schuld 305.000 miljard dollar. De jaarlijkse rente alleen al is 15.000 miljard. Die rente bestaat niet en moet telkens opnieuw gecreëerd worden door nieuwe leningen. Dat betekent: structurele afhankelijkheid. Het systeem kan niet zonder schulden. Dat maakt van financiële onderdrukking een noodzakelijkheid.’
Zijn eigen verhaal is daar een pijnlijk voorbeeld van. Johnny vocht jarenlang tegen een onrechtvaardige financiële blokkade, zelfs nadat hij juridisch in het gelijk was gesteld. Banken, deurwaarders en het gerecht hielden elkaar de hand boven het hoofd. ‘Ik dacht: als ik dit met correcte documenten kan aantonen, ben ik er vanaf. Maar het systeem corrigeert zichzelf niet, het schermt zichzelf af.’
Ook Geert ondervond die logica van uitsluiting. Zijn poging om via een transparant cryptoproject échte waarde terug te brengen in handen van mensen, werd door overheidsinstanties niet alleen genegeerd maar actief tegengewerkt. Zijn bankrelaties werden eenzijdig opgezegd, zijn reputatie werd aangetast. ‘Ze zien je niet als mens met een oplossing, maar als risico voor de stabiliteit van een zieke machine.’
Het gesprek wordt indringender naarmate de onderlinge herkenning groeit. Ron: ‘De systemen draaien niet meer ten dienste van de mens. Ze zijn entiteiten op zich geworden. En zodra je eruit wil stappen, botst je op muren van onbegrip, wantrouwen of zelfs sabotage.’ Ivar knikt: “Je krijgt een label: lastig, verdacht, afwijkend. Terwijl jij net iets gezonder probeert te doen.’
Geld is niet neutraal, zegt men. Het is een instrument van gedragssturing geworden. Wie zich conformeert aan het systeem, krijgt toegang en privileges. Wie afwijkt, wordt beboet of buitengesloten.
En die controle wordt steeds verfijnder. Geert wijst op de stille opmars van centrale bank digitale munten (CBDC’s). ‘Stel je voor: geld dat vervalt als je het niet tijdig uitgeeft. Of dat je alleen mag gebruiken voor vooraf bepaalde uitgaven. Dat is geen toekomstmuziek maar ligt nu op tafel.’
Ivan vult aan dat rente eeuwenlang verboden was in spirituele en ethische tradities, precies omdat het relaties scheeftrekt. ‘Vandaag zit rente diep ingebakken in élke economische transactie. Tot 40% van de kostprijs van een product bestaat uit rentelasten. Maar niemand stelt daar nog vragen bij. Het is genormaliseerd zoals een vis die niet weet dat hij in water zwemt.’
Ron spreekt over de psychologische impact: ‘Het gaat niet alleen over geld, maar over hoe mensen zichzelf zien. Als je voortdurend leeft in een context van schaarste, schuld, prestatiedruk... dan gaat dat in je systeem zitten. Je zelfbeeld, je gezondheid, je relaties … het raakt álles.’
En daar ligt volgens Marleen ook een belangrijke sleutel: het erkennen dat geld niet zomaar een technisch instrument is, maar een geladen kracht. Een spiegel van ons bewustzijn als samenleving.
‘Zolang we die spiegel niet durven aankijken, blijven we leven in een soort hypnose,’ zegt ze. ‘Maar wie stilaan wakker wordt, voelt: dit klopt niet meer.’
Wat dan?
Het gesprek schuift richting alternatieven. Maar voor het zover is, moet eerst het onzichtbare zichtbaar worden gemaakt door het systeem te ontrafelen, ontmaskeren, en tegelijk onze eigen innerlijke afhankelijkheid onder de loep nemen. Enkel hetgeen we doorzien, kunnen we ook transformeren.
- Vertrouwen onder druk – Het falen van klassieke systemen
Wat gebeurt er als je de instituties die de samenleving geacht worden te beschermen, niet langer vertrouwt?
Voor velen is dat vandaag geen filosofische vraag meer, maar een dagelijkse realiteit. We worden geconfronteerd met banken die rekeningen sluiten zonder uitleg, overheden die maatregelen opleggen zonder draagvlak, rechtssystemen die kiezen voor orde boven rechtvaardigheid.
Geert verwoordt het scherp: ‘Wat ooit bedoeld was als bescherming, is nu vaak controle. De overheid, de bank, het gerecht... het zijn instellingen geworden die vooral zichzelf in stand houden. Als burger voel je je niet meer gehoord, maar gemonitord. Niet ondersteund, maar beoordeeld.’
Ook Johnny ervaarde dit aan den lijve. Zijn jarenlange strijd om gerechtigheid kreeg pas werkelijk betekenis toen hij besefte dat hij niet alleen stond. ‘Zodra ik mijn verhaal begon te delen, bleek hoe herkenbaar het was. Zoveel mensen lopen vast in een systeem dat hen niet meer dient, dat hen ziek maakt van stress en onzekerheid.’
Het gesprek schuift van persoonlijke ervaring naar een dieper besef: vertrouwen is niet zomaar iets wat je ‘geeft’. Het is iets wat opgebouwd wordt over tijd, via consistent gedrag en integriteit. En precies daar wringt het.
Ivar noemt het ‘de kloof tussen systeem en intentie’: ‘Veel mensen binnen die structuren hebben de juiste bedoelingen. Maar zodra het systeem op zichzelf draait, worden intenties irrelevant. Dan regeert het protocol.’
Volgens Ron is het verlies van vertrouwen niet het gevolg van naïviteit, maar van ervaring. ‘We hebben geprobeerd mee te bouwen, te verbeteren, te verzoenen. Maar telkens bots je op onwil of inertie. Op een bepaald moment trek je daar je conclusies uit.’
En toch blijft er iets dat verbindt. Deelnemers maken een scherp onderscheid tussen vertrouwen in mensen en vertrouwen in systemen.
Geert: ‘Ik vertrouw de mensen aan deze tafel meer dan mijn bankdirecteur of een overheidsambtenaar. Niet omdat ik naïef ben, maar omdat ik voel: jullie zijn aanwezig, echt. We hoeven het niet eens te zijn, maar de intentie is zuiver.’
Marleen vult aan: ‘Die menselijke laag, dat is waar werkelijke waarde ontstaat. En het is ook wat mensen missen: relaties die niet gebaseerd zijn op controle, maar op vertrouwen, wederkerigheid, veiligheid.’
De vraag rijst hoe we in de samenleving dat vertrouwen kunnen herstellen. Want zonder vertrouwen is er geen samenwerking mogelijk, geen gemeenschap, en geen economie.
Misschien is dat wel de échte crisis van deze tijd: het is eerder een vertrouwenscrisis dan een economische.
Toch eindigt dit deel van het gesprek niet in cynisme, integendeel. Want waar systemen falen, ontstaat ruimte; een niemandsland waarin iets nieuws kan groeien.
Vertrouwen is een daad van verzet. Het is een bewuste keuze en een fundament van een andere orde, niet gebaseerd op macht, maar op verbinding.
- Alternatieve paden – Van bitcoin tot goud, van lokale munten tot ruilsystemen
Als het bestaande systeem hapert of zelfs openlijk faalt, wat komt er dan in de plaats?
Die vraag brengt het gesprek naar het inspirerend gebied van experimenten, alternatieven en pioniersinitiatieven. Deze zijn geen kant-en-klare oplossingen, maar een signaal van leven en verbeelding van mensen die niet wachten tot ‘men’ iets verandert, maar het zelf al doen.
Johnny is uitgesproken: voor hem is goud een logische keuze., niet als investering, maar als fundament. ‘Goud ís waarde. Het is schaars, tastbaar, universeel herkenbaar. Het heeft duizenden jaren dienstgedaan als ruilmiddel, en werd pas verdrongen toen centrale banken hun eigen spelregels begonnen te schrijven. Wie opnieuw soevereiniteit wil, moet vertrekken van iets echts en niet van lucht. Soeverein zijn betekent voor mij daarnaast ook dat je zelf verantwoordelijkheid neemt voor hoe je met waarde omgaat. Het is niet: wachten tot ‘het systeem’ het voor je oplost, maar zelf keuzes maken, leren, fouten durven maken en weer opstaan.’
Hij ontwikkelde met de Europese Goudstandaard een systeem waarbij goud weer inzetbaar wordt als betaalmiddel, ondersteund door technologie maar gedekt door iets fysieks. ‘Het is een manier om mensen opnieuw vertrouwen te geven in iets wat blijft en niet in een belofte.’
Geert, ervaringsdeskundige in de cryptowereld, erkent de waarde van goud, maar legt tegelijk de nadruk op digitale alternatieven. ‘Bitcoin heeft iets revolutionairs gedaan: het haalde de creatie van geld weg bij overheden en banken, en gaf het terug aan de gemeenschap via technologie. Het is schaars, transparant, niet te manipuleren.’
Toch ziet hij ook de schaduwzijde van het huidige crypto-ecosysteem. ‘Waar bitcoin startte als een tegencultuur, is er nu ook veel hebzucht, speculatie, en zelfs herhaling van oude patronen. Daarom werk ik aan systemen die crypto koppelen aan lokale waardecreatie, gemeenschapsopbouw, duurzaamheid. Zonder morele bedding wordt technologie gewoon de nieuwe matrix.’
Ook Ivan benadrukt dat niet alleen het wat, maar vooral het hoe van belang is. Hij noemt geld een moreel instrument: ‘Wat je met geld doet, zegt iets over wat je belangrijk vindt. Wil je ermee domineren, controleren, of wil je ermee verbinden, delen en stimuleren?’
In dat kader noemt hij Bank of Joy een initiatief waarbij geld niet louter wordt gezien als ruilmiddel, maar als katalysator van menselijke vreugde, creativiteit en generositeit. De onderliggende vraag is niet: ‘Wat levert het op?’, maar: ‘Wat doet het met ons?’
Ruilsystemen, tijdsbanken, lokale munten, zoals de URA of de Torekes worden aangehaald als voorbeelden die laten zien dat geld niet vanzelfsprekend klassiek hoeft te zijn.
Ron verwijst naar de grote ruilsystemen in Japan na de aardbeving in Fukushima: ‘Toen de infrastructuur instortte, kwamen mensen vanzelf bij elkaar. Ze deelden wat er was, zonder geld. Dat is de essentie van waarde: wederkerigheid, vertrouwen, nabijheid.’
- Innerlijke waarde – Geld en bewustzijn
Als geld een spiegel is van de samenleving, dan zegt onze omgang ermee ook iets over ons bewustzijn.
Die gedachte brengt het gesprek op een ander niveau: van systemen naar zingeving, van economie naar innerlijk werk. Wat is geld waard, als je het loskoppelt van bezit of macht? En wie ben jij, zonder je bankrekening, diploma of status?
Ivar opent het gesprek met een scherpe observatie: ‘We spreken vaak over geld alsof het iets buiten ons is. Maar wat als geld een uitdrukking is van hoe we naar onszelf kijken? Naar wat we durven vragen, wat we onszelf waard vinden, wat we denken te mogen ontvangen?’
Dat raakt aan een diepere laag. Want wie met een tekort aan geld leeft, ervaart vaak ook een tekort aan eigenwaarde: of het nu gaat over prijzen durven vragen, grenzen stellen of jezelf iets gunnen. Het financiële wordt emotioneel, persoonlijk, spiritueel.
Marleen herkent dat: ‘Ik heb lang gedacht dat ik bescheiden moest zijn, mijn werk niet te duur mocht maken, toegankelijk voor iedereen. Maar ergens voelde ik ook: ik vroeg te weinig, omdat ik mijn eigen waarde niet helemaal durfde te belichamen. Geld raakt aan onze schaduwkanten: schuld, schaamte, angst.’
Volgens Ivan is dat geen toeval. ‘We zijn opgegroeid in een cultuur die geld loskoppelt van gevoel, alsof geld rationeel moet zijn, neutraal. Maar niets is minder waar: geld is geladen. En wie daar bewust mee omgaat, merkt: je geldverhaal is vaak je levensverhaal.’
Dat geldt ook voor Johnny, die zijn grootste transformatie doormaakte niet op papier, maar in zichzelf. ‘Toen ik stopte met vechten tegen het systeem, begon ik te bouwen aan iets nieuws. Niet vanuit woede, maar vanuit visie. En ik moest daarbij ook mijn relatie tot geld helen: durven ontvangen, loslaten, vertrouwen.’
Het gesprek gaat dieper. Geert wijst op de collectieve component: ‘Veel mensen willen wél anders met geld omgaan, maar zitten gevangen in een cultuur van prestatie en angst. We meten succes aan omzet, niet aan impact. We vieren groei, maar vergeten vervulling.’
Ron vat het kernachtig samen: ‘We hebben een bewustzijnsevolutie nodig, geen nieuwe spreadsheet.’
En die evolutie start vanbinnen: door onszelf los te maken van het verhaal dat we maar iets waard zijn als we ‘rendabel’ zijn.
Door te oefenen in geven én ontvangen, in waarderen zonder te tellen, in leven vanuit overvloed in plaats van schaarste.
Het is geen gemakkelijke weg, maar wel een bevrijdende. Want wie zijn innerlijke waarde durft erkennen, wordt niet meer geleefd door systemen, maar kiest bewust hoe en waar hij zijn energie inzet.
En misschien is dat wel het begin van een nieuw soort rijkdom:
Niet wat je hebt, maar wat je deelt.
Niet wat je kost, maar wat je bijdraagt.
Niet wat je bezit, maar wie je bent
- Een nieuw kompas – Waarde heruitgevonden
Wat als geld niet langer het doel is, maar een middel? Wat als we onze koers niet meer laten bepalen door markten of algoritmes, maar door wat werkelijk waarde heeft voor onszelf, onze gemeenschappen, de aarde?
Die vragen klinken aan het einde van het gesprek als een collectieve echo: geen kant-en-klare antwoorden, geen grote theorieën. Wel is er het gevoel dat er iets fundamenteels aan het kantelen is.
Een oud verhaal loopt op zijn einde. Het verhaal waarin groei gelijkstond aan winst, waarde aan geld, zekerheid aan bezit.
En in die overgang ontstaat ruimte voor iets anders; iets wat begint bij mensen en bij moed.
Ivan noemt het ‘de shift van hoofd naar hart.’ Hij pleit voor een economie die niet draait op concurrentie, maar op compassie. ‘We hebben een nieuw kompas nodig.: niet gebaseerd op wat opbrengt, maar op wat voedt en niet op transacties, maar op relaties.’
Geert merkt op dat steeds meer jongeren die taal vanzelf spreken. ‘Ze kiezen bewust voor tijd, betekenis, ecologie, autonomie. Ze willen geen 9-tot-5 meer om spullen te kopen die ze niet nodig hebben. Ze zoeken zingeving en daarin ligt ook een andere omgang met geld besloten.’
Informatie
Johnny voegt eraan toe dat de herwaardering van goud, ruil en lokale netwerken geen nostalgie is, maar realisme. ‘De grote systemen barsten uit hun voegen. Wat overeind blijft, zijn mensen die samen durven denken en handelen, die alternatieven bouwen zonder goedkeuring van bovenaf, die gewoon beginnen. Daarbij is het belangrijk te beseffen dat een gezond waardesysteem niet zonder openheid kan. Als we niet weten hoe iets werkt of wie erachter zit, kunnen we ook geen weloverwogen keuzes maken. Transparantie is net zo belangrijk als vertrouwen.’
Marleen benoemt deze overgang naar een nieuw systeem als een oefening in vertrouwen. ‘We staan op een kantelpunt. En het is niet alleen een maatschappelijke of economische omwenteling, maar ook een innerlijke. Het vraagt om anders kijken, anders handelen, niet omdat iemand het ons vraagt, maar omdat het klopt.’
Wat aan deze tafel uitgesproken werd, leeft op vele plaatsen, in stille keuzes, in kleine projecten, in moedige gesprekken, in tijdschriften zoals dit.
Stammen Magazine wil niet de waarheid verkondigen, maar de veelheid van stemmen laten klinken. In de uitwisseling ontstaat richting. En richting, dat is wat een kompas biedt.
Die richting is geen lineair pad, geen blauwdruk. Wel een innerlijk weten dat waarde altijd opnieuw vorm krijgt, daar waar mensen samen komen in bewustzijn, vertrouwen en verbinding.